ad ad tamlaması

ADLAR (İSİMLER)
Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir.A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim)2)Sıfat (Önad)3)Zamir (Adıl)4)Zarf (Belirteç)5)Edat (İlgeç)6)Bağlaç 7)Ünlem
1)Adlar:Varlıkları ya da kavramları karşılayan,onları tanımamızı sağlayan sözcüklere “ad” denir.Bir kelimeye -mek, -mak ya da -ma, -me olumsuzluk ekini getiremiyorsak o kelime addır.*Bahçe, kum, Ali, kitap, çanta, Almanya, Merkür,… İsimleri:A)Görev ve anlamlarına göre,B)Varlıkların türüne göre,C)Varlıkların sayısına göre,D)Yapılarına göre olmak üzere 4grupta inceleyebiliriz.
GÖREV VE ANLAMLARINA GÖRE İSİMLER 1)Somut İsimler:Taş,kitap,çiçek,…2)Soyut İsimler:Akıl,sevgi,saygı,şeytan,iyilik,keder,…3)İş ve Eylem Gösteren İsimler:Fiil soylu kelimelere “-mek, -mak, -ış, -iş, -me, -ma” ekleri getirilerek türetilen ve iş,oluş,eylem bildiren isimlerdir.Bunlara “fiilimsi” (isim-fiil) de denir.*Çalışmak, uyumak, dokunma, eğlenme, bakış, gülüş,…
VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE İSİMLER 1)Özel İsimler:Tek olan,diğer varlıklara benzemeyen varlıkların özel adlarıdır.*Köroğlu, Nedim, Türkçe, Mehmet,Minnoş, Pamuk, Türk Dil Kurumu,...2)Tür (Cins) İsimleri:Aynı türden birçok varlığın ortak adlarıdır.*El, ayak, kardeş, amca, kedi, kaşık,şehir, kasaba,…
VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER 1)Tekil İsimler:Aynı türden varlıkların bir tekinin adıdır.*Çocuk, ay, kalem, kitap, elbise,… 2)Çoğul İsimler:-ler,-lar çokluk ekini almış isimlerdir.*Çocuklar, ağaçlar, kitaplar, öğrenciler,… 3)Topluluk İsimler:Biçim bakımından tekil göründüğü halde çokluk ya da topluluk anlamı veren adlardır.*Ordu, alay, sürü, kurultay, meclis, takım,…
YAPI BAKIMINDAN İSİMLER 1)Basit İsimler:Hiçbir yapım eki almamış isimlerdir.*Araba, insanlar, evimiz, yoldan, tahtayı, çanta, kuşlarım,… 2)Türemiş İsimler:İsim ya da fiil kök ve gövdelerinden yapım ekiyle türeyen isimlerdir.*Yol-cu, meslektaş, silgi, ölüm,… 3)Birleşik İsimler:İki ismin aralarına başka bir kelime girmeyecek şekilde birleşip kalıplaşmasıyla oluşan isimlerdir.*Anayurt, Çanakkale, açıkgöz, boşboğaz, aslanağzı, gecekondu, ateşkes, biçerdöver, bakarkör, giderayak,… Msn Öğretmen öss kpss Gazeteler Sohbet hazır mesajlar ders izle Belirli Gün ve Haftalar Çanakkale savaşı şiir
İSİM TAMLAMALARI 1)Belirtili Ad Tamlaması:Tamlayanın “-in” ilgi ekini tamlananın da “-i,si” 3.tekil kişi iyelik ekini aldığı tamlamalardır. NOT:Belirtili isim tamlamasını bulmak için tamlanana neyin,kimin sorularını sorarız. Türkçe’nin önemi, Yolun sonu, Ali’nin amcası, Arabanın boyası, Fırtınanın gücü, Bizim köyümüz. 2)Belirtisiz Ad Tamlaması:Tamlayanı yalın halde bulunan,tamlananı 3.kişi iyelik ekini alan tamlamalardır.*Sokak kapısı,*Tarla kuşu, *Çam ağacı,*Okul müdürü,*Hızlı koşanı (sıfat)*Devlet memurları NOT:Belirtisiz isim tamlamasını bulmak için tamlanana “-ne” sorusunu sorarız. “Nasıl,ne kadar,kaç,hangi” gibi sorular sıfat tamlamasını buldurur. 3)Takısız Ad Tamlamaları:Tamlayan ve tamlananın tamlama ekleri almadan oluşturdukları ad tamlamasıdır.Bu tür tamlamalarda tamlayan,tamlananın ya neye benzediğini ya da neden yapıldığını anlatır.*Yünden çorap*Çelik tencere*Ahşap dolap*Taş duvar*Bakır tel Tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtiyor. Tamlayanla tamlananın arasına “den” ekini getirdiğimizde anlam bozulmuyor.Oysa sıfat tamlamalarında bozulur. *Sarı çorap (sıfat)*İnci (gibi) diş*Kömür göz*Altın kalp*Çelik bilekTamlayan,tamlananın neye benzediğini ifade ediyor.Tamlayanla tamlananın arasına “gibi” edatını getirirsek sıfat tamlamasıyla karıştırmayız.Çünkü sıfat tamlamalarının arasına “gibi” edatını getiremeyiz.NOT:Takısız isim tamlamalarının tamlayanları doğada tek başına bulunurken sıfat tamlamalarındaki doğada tek başına bulunmaz. 4)Zincirleme Ad Tamlamaları:Bir ad tamlamasının üçüncü bir adla ya da başka bir ad tamlamasıyla oluşturduğu tamlamaya zincirleme ad tamlaması denir. *Bahçe kapısının anahtarı b.siz ad tam. ad zincirleme ad tam.*Çevre yolunun ağaçlandırma çalışmaları b.siz ad tam. b.siz ad tam. zincirleme ad tam. Ad Tamlamalarıyla İlgili özellikler: 1)Belirtili ad tamlamalarında tamlayan çoğul,tamlanan da belgisiz bir sözcük olursa tamlayan eki “-in” yerine “-den” eki kullanılabilir.*Aşağıdakilerden hangisi (Aşağıdakilerin hangisi)*Yolculardan biri (Yolcuların biri) 2)Belirtili ad tamlamalarında kimi zaman tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.*Tadı yok sensiz geçen günlerin. 3)Belirtili ve zincirleme ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sözcükler girebilir.*Masanın ayağı:(Masanın kırık ayağı)*Evin borcu.(Evin bir türlü bitmek bilmeyen borcu) 4)Belirtili ad tamlamalarında tamlayan,tamlanan ya da ikisi birden zamir olabilir.*Onun kızı (Tamlayan zamir)*Çocukların bir çoğu (Tamlanan zamir)*Onların bir çoğu (Tamlayan da tamlanan da zamir) 5)Tamlayanı zamir olan belirtili ad tamlamalarında tamlayan genellikle düşer.Bunlara “tamlayanı düşmüş ad tamlaması” denir.*Olayı bize babası anlatmıştı. (Onun babası)*Evimiz çok güzel oldu. (Bizim evimiz)*Paran var mı?(Senin paran) 6)Bir tamlayan,birden çok tamlanan için;bir tamlanan da birden çok tamlayan için ortak kullanılabilir.*Evin kapısı ve penceresi açık kalmıştı.(Tamlayan ortak)*Ahmet’in,Murat’ın ve Deniz’in velisi toplantıya katılmadı.(Tamlanan ortak) ADLARDA KÜÇÜLTME Adlarda küçültme “cik ve ceğiz” ekleriyle sağlanır.*Şu tepeciği aşarsak köy görünür.(Küçük tepe)*Çocukcağız evin yolunu şaşırdı.(Küçük çocuk) Adların sonuna getirilen “cik,ceğiz” ekleri adlara değişik anlamlar da katabilir. *Anneciğimi çok özledim.(Sevgi)*Bir milyarcık borç verir misin?(önemsememe-azımsama) NOT:-cik eki kimi zaman somut bir varlığa ad oldukları zaman küçültme anlamını yitirebilir.*Mehmetçik (Türk askeri)*Gelincik (Çiçek ismi)*Maymuncuk (Kapı kilidini açan araç)
ÇOĞUL EKİNİN (-LER,-LAR)GÖREVLERİ VE EKLENDİĞİ SÖZCÜKLERE KATTIĞI ANLAMLAR: -Ler,-lar eki eklendiği sözcüğe her zaman çoğul anlamı katmaz;farklı anlam ilgileri de katabilir. *Birazdan Zeynepler gelir.(Belirli bir aileyi belirtiyor) *Bu cami Karahanlılar döneminde kalma.(Sülale,soy anlamı katmış) *Müdür Beyler henüz gelmediler.(Saygı) *Hanımefendiler daha uyanmadılar. (Alay,küçümseme, sitem anlamı katmış) *On yaşlarında bir çocuktu.(Yaklaşık anlamı katmış) *Hasta ateşler içinde kıvranıyordu.(Abartma) *Anadalu’da Yunus’lar bitmez.(Özel ada benzerleri anlamı katmış) *Akşamları televizyon seyrederim.(Belgisiz sıfat yerine geçerek “her” anlamı katmış)