31 Mart 2008 Pazartesi

fuzuli'nin gazelinin açıklaması

GAZEL

Demiş her goncaya âşıklığım râzın sabâ derler
İl ağzın dutmak olmaz korharam ey gül sana derler
(Diyorlar ki, bahar rüzgarı goncalara benim aşık olmamın sırrını açmış. El ağzını kapayamazsınız, ey gül korkarım ki bu sırrı sana da derler.)

Esir-i derd-i ışk u mest-i câm-ı hüsn çok amma
Biziz meşhur olan Leylâ sana Mecnûn bana derler
(Aşk derdinin esiri ve güzellik kadehinin sarhoşu olan çoktur. Ama meşhur olan biziz: Sana Leyla, bana da Mecnun derler.)

Senin mihr ü vefâ gösterdiğin ağyâra çok gördüm
Galatdur kim seni bî-mihr okurlar bî-vefâ derler
(Başkalarına sevgi ve vefa gösterdiğini çok gördüm. Bu bakımdan sana sevgisiz ve vefasız demelerine alışmışızdır ama bu doğru değildir.)

Bana derlerdi evvel bir melektir sevdiğin hâlâ
Görenler sen fakire gökten inmiş bir belâ derler
(Önceleri bana, senin sevdiğin bir melektir derlerdi. Şimdi ise aslında fakir olan senin için gökten inmiş bir beladır demektedirler.)

Fuzûlî âşıka anlar ki derler terk-i aşk eyle
Demezler mi hatâ tağyir kıl hükm-i kazâ derler
(Fuzuli, âşıka aşkı terk et diyenler yanlış konuşurlar. Bunu söylemekle Allah’ın kazasının hükmünü değiştir demek arasında fark yoktur.)

Fuzuli

1. Yukarıdaki şiirde ses ve anlam kaynaşmasından oluşmuş birimler hangileridir? Bu birimlerin ortak adı nedir?
2. Mısra sonlarındaki ses benzerlikleri ve ölçü bakımından birimler arasında bir birliktelik var mıdır? Bu yapıdan kaynaklanan bir özellik midir?
3. Şiirin kafiye ve ölçüsü birimlerin kendi içerisinde anlam bakımından da bir bütün oluşlarına neden oluyor mu? Birimleri tek tek ele alarak açıklayınız.
4. Birimler anlam bakımından birbirine nasıl bağlanmışlardır? Birimlerin anlamları üzerinde düşünerek ve paragraf paragraf bir metin oluşturur gibi bütüne doğru giderek belirleyiniz.
5. Divan edebiyatından bir örnek olan gazelle Rıfat Ilgaz’ın Uçurtma adlı şiirini karşılaştırınız. Kullanılan ölçü ve ses ile birimlerin oluşturulmasındaki farklılıkları gösteriniz.

1 yorum:

Meliha IŞIK dedi ki...

faydalı, güzel yazılarınızın devamını dilerim, sağlık ve başarı dileklerimle.